Ogólne informacje o języku słoweńskim

Język słoweński należy do grupy języków słowiańskich, konkretnie - południowosłowiańskich. Oznacza to, że należy do tej samej rodziny co serbski, chorwacki, bośniacki (co ciekawe, te trzy języki przez część językoznawców są określane jednym skrótem: BKS, pochodzącym z niemieckiego Bosnisch, Kroatisch, Serbisch), macedoński, bułgarski, a także wymarły już staro-cerkiewno-słowiański.

Języki południowosłowiańskie to te, które na mapie zostały zaznaczone kolorem ciemnoniebieskim/granatowym. Źródło: http://www.s-sers.mb.edus.si

I tu warto zaznaczyć, że język słoweński należy do konkretnej grupy języków południowosłowiańskich, mianowicie do tak zwanej gałęzi zachodniej. Oznacza to tyle, że słoweński ma znacznie więcej wspólnego z serbskim, chorwackim i bośniackim, niż z wspomnianym wyżej bułgarskim czy macedońskim, które to należą do gałęzi wschodniej. W ciągu ostatnich kilku lat coraz głośniej mówi się o stopniowym wyodrębnianiu się języka czarnogórskiego, który zdążył już wykształcić pewne formy nieistniejące w najbliższym mu serbskim czy chorwackim, ale to nie jest temat dzisiejszej notki. 

Językiem słoweńskim posługuje się około 2,5 miliona ludzi, wliczając w to słoweńskie mniejszości narodowe i emigrantów, przede wszystkim w Niemczech, USA, Australii, RPA i Kanadzie. Oprócz tego istnieje jeszcze słoweńska odmiana języka migowego. 

Istotną ciekawostką, a przy tym niezłym utrudnieniem dla wszystkich, którzy próbują wgryźć się w rozmowy native speakerów, są dialekty, a ściślej - ich liczba. Słoweński ma ich najwięcej ze wszystkich języków słowiańskich, w zależności od źródeł liczba ta waha się od 33 do 48. Niektóre dialekty znacznie różnią się od literackiej wersji języka (którą posługuję się ja sama i to o niej przeważnie będzie mowa na tym blogu), nie jest też wcale niezwykła sytuacja, w której dwójka Słoweńców z różnych części kraju nie potrafi się ze sobą porozumieć, gdy rozmawiają w swoich lokalnych narzeczach.

Jest to język urzędowy Republiki Słowenii, poza tym uznawany jest za język mniejszości narodowych we Włoszech, Austrii, Chorwacji i na Węgrzech. Do zapisu używa się alfabetu łacińskiego (gajica - nazwa pochodzi od Ljudevita Gaja, chorwackiego językoznawcy), który zawiera 25 liter. W dawnych czasach (XVI-XIX wiek) używano pisma o nazwie bohoričica, a część typowo słoweńskich głosek zapisywano przy pomocy znaków obecnych w języku niemieckim, co powodowało np. różne formy zapisu tej samej głoski. W praktyce przypominało to nieco współczesne próby transliteracji głosek np. języka rosyjskiego w języku angielskim, co skutkuje "zh" tam, gdzie słyszymy "ż". To było w okresie, gdy lokalni reformatorzy próbowali stworzyć ujednoliconą formę języka literackiego. Jednak, jeśli nie interesują Was pisma religijne z okresu Reformacji i kontrreformacji lub poezja okresu romantyzmu, możecie to odłożyć na bok i nie zajmować się tą tematyką.

 

Biblia Jurija Dalmatina (Dalmatinova biblija) z 1584 roku, pierwszy przekład Pisma Świętego na język słoweński. Źródło: www.delo.si. 

W języku słoweńskim występuje sześć przypadków, trzy liczby (pojedyncza, mnoga i podwójna - ta ostatnia sprawia, iż jest to wyjątkowy język na tle innych współczesnych języków europejskich, które w większości utraciły liczbę podwójną, ale o tym napiszę więcej w osobnej notce) i trzy czasy (teraźnieszy, przeszły i przyszły).
I to by było na tyle w dzisiejszym wpisie, w następnych będę rozwijać kolejne zagadnienia z gramatyki, słownictwa i kultury (bo ta również jest bardzo ciekawa).

Adijo!